Begin september 2017 werd in Nationaal Park De Alde Feanen, de berging van een oud vliegtuigwrak uit de Tweede Wereldoorlog gestart. De Engelse Lancaster werd 75 jaar geleden door afweergeschut geraakt en daarna achtervolgd door een Duitse nachtjager. Al brandend boorde het vliegtuig zich vervolgens in het laagveenmoeras. De berging van de bommenwerper was noodzakelijk, omdat het terrein moest worden schoongemaakt. Het vliegtuig lag namelijk deels in de oude vuilstortplaats van Leeuwarden en dit gebied is vervuild. De provincie Fryslân, gemeente Leeuwarden en It Fryske Gea werkten samen aan de berging van het vliegtuig. Het opgegraven vliegtuig en de geschiedenis van haar laatste vlucht is opnieuw geopend in het Bezoekerscentrum Nationaal Park De Alde Feanen.
Op de plek van de crash is een prachtig monument onthuld: De Zwaluwhaven
De zwaluwhaven verbeeldt het verhaal van de jonge vliegeniers. Ze vochten voor onze vrijheid en vlogen op 4 en 5 september 1942 naar Bremen om daar vliegtuigfabrieken te bombarderen. Vanuit Engeland vertrokken er 251 vliegtuigen, maar niet iedereen maakte de overtocht terug naar huis tijdens deze laatste vlucht. De vliegtuigen worden in het ontwerp weergegeven door 251 nestgaten in een half ronde, stenen wand waarin zwaluwen kunnen broeden. Van deze nestgaten blijven er 12 dicht, die symbool staan voor het aantal niet teruggekeerde vliegtuigen. Oeverzwaluwtjes zijn ‘weersvoorspellers’ en ‘thuisbrengers’.
Het monument kent prachtige details. Zo is het monument opgebouwd uit Engelse bakstenen, wat perfect past in de natuurlijke omgeving van Nationaal Park de Alde Feanen. De nestgaten worden gevuld met metalen capsules voorzien van een boodschap. En het materiaal van de capsules bestaat uit de omgesmolten onderdelen van het opgegraven vliegtuig. Zelfs de grootte van de Engelse Lancaster was van inspiratie voor Nynke Rixt Jukema. De 32 meter brede zwaluwhaven heeft dezelfde spanwijdte als de gecrashte bommenwerper.
De Stichting Missing Airman Memorial Foundation bracht de geschiedenis van deze laatste vlucht en haar bemanningsleden in kaart:
DE LAATSTE VLUCHT VAN LANCASTER R5682
In de nacht van vrijdag 4 op zaterdag 5 september 1942 stegen 251 vliegtuigen, waaronder 17 Lancasters, op van bases in Zuidwest-Engeland. Doelwit van het Bomber Command waren de Focke Wulf vliegtuigfabrieken in de Duitse stad Bremen. De geallieerden kwamen er niet zonder kleerscheuren vanaf: tijdens deze operatie gingen twaalf Britse bommenwerpers verloren. Lancaster R5682 –vertrekbasis was het Engelse vliegveld Syerston– werd boven de Friese Waddeneilanden door Duits afweergeschut op de korrel genomen. De Messerschmitt Bf 110, een Duitse nachtjager die Leeuwarden als basis had, deed het nog eens dunnetjes over.
De vlammen sloegen uit het Britse vliegtuig, en om 2.51 uur stortte het neer, voordat het Duitsland had bereikt en zijn bommenlast boven Bremen had kunnen uitwerpen. In de Alde Feanen (Oude Venen), tussen Warten en Eernewoude, zuidoostelijk van Leeuwarden, boorde het toestel zich in de drassige bodem. Het kwam gedeeltelijk op de vuilstortplaats van de Friese hoofdstad terecht en gedeeltelijk in een smalle waterloop, de Neare Saiter (Nauwe Saiter). Drie van de zeven bemanningsleden kwamen om. In Warten en in Eernewoude liggen de bemanningsleden begraven en de derde is nooit gevonden.
PERMANENTE EXPOSITIE: GERAAKT!
In het bezoekerscentrum Nationaal Park De Alde Feanen is een permanente expositie ingericht. Deze indrukwekkende expositie is vrij toegankelijk voor publiek. Klik hier voor openingstijden en meer informatie.
